Od 114 lat jest obecna na mapach Piotrkowa. Przez te wszystkie lata dość mocno się zmieniła. Spore przeobrażenia przeszła również w ostatnich latach. Swoją nazwę zawdzięcza 500. rocznicy Bitwy pod Grunwaldem oraz inspiracji, która przyszła z Warszawy.
W jednym z poprzednich artykułów pochyliliśmy się nad historią nadania nazwy Konstytucji 3 Maja wpierw jednej z ulic piotrkowskiego śródmieścia, a następnie najbardziej okazałej alei w mieście. Dziś pochylamy się nad historią ulicy Jagiellońskiej. Może nie należy do najdłuższych i nie biegnie w ścisłym centrum Piotrkowa, ale na jego mapie obecna jest od blisko 114 lat. Licząca 359 m długości ulica, biegnąca w południowej części Piotrkowa, prostopadle pomiędzy aleją 3 Maja a ulicą Krakowskie Przedmieście, jest większości mieszkańców miasta dobrze znana. To przy niej mieści się Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, redakcja jedynego w mieście radia oraz dawne koszary wojskowe (obecnie siedziba Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6). Gdyby jednak zapytać przypadkowo napotkanego piotrkowianina, skąd wzięła się nazwa ulicy, prawdopodobnie odpowiedziałby, że lokalne władze chciały oddać honor Jagiellonom, za czasów których wiele się w Piotrkowie działo. I trudno się dziwić, gdyż za ich panowania obradował nad Strawą Sejm, Trybunał Koronny, odbywały się synody kościelne. Niemniej żaden z wymienionych faktów nie ma nic wspólnego z nazwą ulicy. Pochodzi ona bowiem z… Warszawy. I nadano ją z okazji 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem.
Warszawski budowniczy…
Najczęściej bywa tak, że w mieście ulice, place i dzielnice wytycza lokalny architekt, osoba znająca urbanistyczne problemy i potrzeby danego obszaru. W przypadku kilku ulic w Piotrkowie było inaczej, co nie znaczy, że gorzej. Patrząc na ich układ, można rzec, że nawet ładnie wkomponowały się w krajobraz miasta. Jedną z nich jest właśnie ulica Jagiellońska. Powstała w okresie zaborów, w czasie gdy Piotrków był stolicą guberni. W połowie lat 60. XIX wieku do prac związanych z architektonicznym porządkowaniem trybunalskiego grodu zatrudniono – jak podają stare dokumenty – Konstantego Sługockiego, warszawskiego „budowniczego wolno praktykującego”. To on wytyczył ulicę Krótką (dzisiejszą Jagiellońską), Garncarską (jako przedłużenie Farnej), trakt łączący Bykowskie Przedmieście (obecnie ulica Wojska Polskiego) z Sieradzkim Przedmieściem (ulica Narutowicza), znanym jako ulica Sienkiewicza. Także on był pomysłodawcą utworzenia na południu miasta reprezentacyjnej alei dla spacerowiczów, która dziś nosi dumne miano alei 3 Maja. Wracając jednak do ulicy Jagiellońskiej, jak czytamy w protokołach z posiedzeń magistratu i w „Urbanistyce Piotrkowa Trybunalskiego” Kazimierza Głowackiego, sporo czasu minęło, zanim ta niewielka uliczka zaczęła przypominać wyglądem znany nam obraz. Jeszcze pod koniec XIX wieku mieszkańcy skarżyli się, że mają „od alei Aleksandryjskiej [obecnie al. 3 Maja – przyp. aut.] w stronę wschodnią, przed dawnym cmentarzem ewangelickim wytkniętą uliczkę, ale jeszcze nie spoziomowaną”.
…i pomysł z Warszawy
Wróćmy jednak do obecnej nazwy ulicy. Zaczęło się od tego, że z okazji 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem warszawski dramaturg i poeta Wiktor Gumulicki postulował – jak podawała „Kronika Piotrkowska” w wydaniu z 30 lipca 1910 roku – aby miasto Warszawa uczciło pamięć Grunwaldu, zmieniając nazwisko ulicy Marjensztadt na milszą dla polskiego ucha ulicę Jagiellońską. Pomysł ów podchwycił piotrkowianin Leopold Szołowski i na łamach wspomnianej gazety zaapelował, by mieszkańcy naszego grodu skorzystali z okazji jubileuszu grunwaldzkiego i nadali jednej z ulic miano Jagiellonów. Szołowski wystosował również odpowiedni list do władz miasta, motywując swą prośbę tym, iż „nazwa ta […] miałaby przypominać, że w grodzie naszym tak często przebywali Jagiellonowie”. Zaszczytu tego, zdaniem Szołowskiego, powinna była dostąpić „ulica nowa, obecnie bez nazwy będąca, a ciągnąca się od alei Szkolnej (vel Aleksandryjskiej) do Krakowskiego Przedmieścia, tj. ta, przy której niedawno Straż Ogniowa Ochotnicza zakupiła plac pod czatownię”. Nowa nazwa została nadana w ciągu roku! To właśnie od niej 52 lata później, w 1963 roku, zaczerpnięto pomysł na nazwę powstających w tej części miasta bloków – osiedle Jagiellońskie. Do historii powstania osiedla oraz sylwetek jego budowniczych powrócimy jednak w innym artykule…
Tekst: Agnieszka Szóstek
Foto: Ignacy Płażewski /za albumem „Piotrków Trybunalski 1217-1967” Piotrków Trybunalski 1967/,, archiwum Jerzego Gnypa
Materiały:
- Agnieszka Warchulińska „Sekrety Piotrkowa”, Łódź 2015
- „Kronika Piotrkowska” 1910-1914
- Kazimierz Głowacki „Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego”, Piotrków – Kielce 1984
Polecamy