Kto zagra walca „Dla piotrkowian”? Po latach poszukiwań, dzięki pomocy Biblioteki Narodowej w Warszawie udało się nam wreszcie odnaleźć oryginalną partyturę walca „Dla piotrkowian”, skomponowanego 123 lata temu przez Adama Karasińskiego, zwanego „polskim Straussem”. Utwór napisany na fortepian liczy sześć stron zapisu nutowego. Światło dzienne po raz pierwszy ujrzał dzięki słynnej warszawskiej firmie wydawniczej Gobethner & Wolff w 1902 roku, pięć lat później opublikowano go także w wydawnictwie jubileuszowym wspomnianej firmy.
Zapis nutowy walca „Dla Piotrkowian” liczy sześć stron. Skomponował go latem 1901 roku Adam Józef Karasiński (1868-1920), nazywany „polskim Straussem”, twórca słynnego na cały świat walca „François”. Do napisania utworu, o którym napominał tylko w jednym z wydań w 1902 roku pamiętny piotrkowski „Tydzień” (1902/40), kompozytora miał skłonić pobyt w naszym mieście. Karasińskiego tak bardzo miała zachwycić atmosfera prastarego grodu trybunalskiego i urodą jego mieszkanek, że postanowił je uhonorować właśnie w formie kompozycji muzycznej. Tym samym Piotrków stał się jednym z nielicznych miast na ziemiach polskich, które już na początku XX wieku mogły poszczycić się utworem opiewającym jego walory.
Na tropie walca…
„Melodyjność i wyrazista rytmiczność, wyróżnia ów dar swojskiego Straussa na tle jego innych utworów (…)”… tak brzmiała krótka charakterystyka kompozycji, zamieszona we wspomnianym „Tygodniu”, na którą udało mi się natrafić równe 20 lat temu. Wówczas pierwsze kroki w poszukiwaniu partytury skierowałam do piotrkowskiej Szkoły Muzycznej. Ówczesna dyrektor placówki Ewa Kamińska przyznała jednak, że w zbiorach szkoły takiego utworu nie ma. Zygmunt Stępień (1929-2018), wyśmienity znawca teorii muzyki i muzycznych dziejów Piotrkowa, jak to ujął podczas naszej rozmowy, owszem o kompozycji tej słyszał, ale nigdy nie spotkał się z jej zapisem nutowym. Natomiast z materiałów, do których udało mi się wtedy dotrzeć wynikało, iż utwór skomponowany w sierpniu wspomnianego roku 1902 został wydany w formie partytury przez warszawską firmę Gebethnera i Wolffa, jedno z najsłynniejszych warszawskich przedsiębiorstw wydawniczych i księgarskich, stałego wydawcę utworów Karasińskiego. Po 1902 kolejny raz zapis nutowy kompozycji „Dla piotrkowian” ukazał się w specjalnym albumie zatytułowanym „100 utworów”, opublikowanym w 1907 roku z okazji jubileuszy wspomnianej firmy. Później jednak wszelki słuch o melodyjnym walcu zaginął. Zwłaszcza w Piotrkowie o nim kompletnie zapomniano… Jak to mówią, co ma wisieć nie utonie i zupełnie przypadkiem, wiosną bieżącego roku w trakcie zupełnie innych poszukiwań w Magazynie Muzykaliów Biblioteki Narodowej w Warszawie natrafiłam na zbiór utworów Adama Karasińskiego, formatu nieco większego niż A4, gdzie od strony 60 umieszczono właśnie nutowy zapis utworu „Dla piotrkowian”. Całą partyturę prezentujemy z redakcją naszego portalu jako ilustrację do tego tekstu.
Polski król walca
Kim był autor kompozycji „Dla piotrkowian”? I dlaczego napisał utwór dla Piotrkowa? Przez znawców muzyki klasycznej Adam Józef Karasiński (nie mylić z synem Zygmuntem Karasińskim) zaliczany jest do grona najwybitniejszych polskich kompozytorów. Z racji swego talentu i łatwości komponowania nazywany był „polskim królem walca” bądź zamiennie „polskim Straussem”. Urodził się w Warszawie w roku 1868 w rodzinie urzędnika kolejowego i nauczycielki muzyki. To właśnie u matki pobierał pierwsze lekcje gry na fortepianie. Następnie zaś kształcił się u prywatnych nauczycieli. Karierę muzyka rozpoczął od pracy pedagogicznej i komponowania utworów lekkich. Później, wzorem Straussa, zakłożył własny zespół muzyki salonowej i rozpoczął koncertowanie po domach arystokratycznych w całej Europie, poczynając od Francji, Austrii, Niemiec po Rosję i Węgry. I z takim właśnie koncertem przyjechał latem 1902 roku do Piotrkowa, ówczesnej stolicy guberni piotrkowskiej. Jak już wspomnieliśmy wyżej zachwycony atmosferą miasta i urodą piotrkowianek w niedługim czasie po pobycie skomponował walca, którego zatytułował „Dla piotrkowian”. W przeciągu całego swojego życia Zygmunt Karasiński komponował nie tylko walce, wśród jego dokonań są polki, mazury, kadryle, marsze, kontredansy, piosenki żołnierskie i szereg innych, krótkich utworów na fortepian. Do najbardziej znanych należą: „Maniuta”, „Lilia”, „Eliseum”, „Maria”, „Dla pięknych warszawianek”, „Dla pięknych krakowianek” czy popularny na całym świecie i wspominany już walc „François”. W swym dorobku Adam Karasiński miał również opracowania koncertów innych kompozytorów. Zmarł nagle w roku 1920 w Warszawie, pozostawiając po sobie kilkadziesiąt utworów muzycznych i wierszy…
Niebawem lato. Być może powrócą letnie koncerty w parku im. ks. Józefa Poniatowskiego. Jeśli tak, to czy to nie czas, by ów skomponowany 123 lata temu utwór zagrać publicznie „Dla piotrkowian”? A może ktoś z naszych czytelników, którzy grają na fortepianie lub pianinie pokusiłby się utwór ów zagrać, nagrać i zaprezentować to nagranie za pośrednictwem naszego portalu?
Tekst: Agnieszka Szóstek
Foto: Biblioteka Narodowa w Warszawie, Magazyn Muzykaliów, Tydzień 1902/40, Krzem Anonim za Wikimedia Commons/ domena publiczna
Polecamy