Położona w południowej części piotrkowskiego śródmieścia, pomiędzy alejami Kopernika i rondem Żołnierzy Wyklętych, jedna z najważniejszych ulic Piotrkowa.
W okresie gubernialnym nosiła miano Alei Aleksandryjskiej, później Szkolnej, w latach okupacji hitlerowskiej przemianowana na Lindendlle, a w czasie PRL-u (1952-1989) znana jako Aleje Bieruta. Jedna z najbardziej reprezentacyjnych ulic miasta, większość stojących przy niej kamienic wybudowano w stylu neorenesansowym, eklektycznym, neoklasycystycznym, we wszystkich można też odnaleźć elementy neobaroku, manieryzmu i secesji. Aleja powstała w 1873 roku, jednak projekt jej wytyczenia, autorstwa warszawskiego budowniczego wolno praktykującego Konstantego Sługockiego, powstał około 1865 roku w ramach ustalonego przez ówczesne władze Piotrkowa architektonicznego porządkowania miasta po wielkim pożarze i urbanizowania jego południowych terenów. Miała usprawnić układ komunikacyjny miasta poprzez połączenie śródmieścia z południowymi rejonami Piotrkowa, w szczególności z nowo wybudowaną towarową stacją kolejową. Jeszcze w I połowie XIX wieku na tym terenie istniały pastwiska, ogrody i sady. Zgodnie z projektem Sługockiego jej szerokość wyznaczono na 51 łokci, czyli 96 i 1/3 stóp rosyjskich. Wyżwirowana w 1874 roku, chodników doczekała się w 1901, zaś wybrukowana została dopiero w 1921. Od początku miała mieć charakter reprezentacyjno-rekreacyjnej alei spacerowej, wysadzonej 4 rzędami drzew. Dla wygody spacerowiczów wysadzano ją rzędami drzew cieniowanych, początkowo były to tylko kasztanowce i klony, z czasem jednak na skutek zniszczeń drzewostanu, powstałych m.in. na skutek wypasania tu bydła, ubytki w nim zastępowano brzozami i lipami.
Urbanizacja alei nastąpiła w latach 90. XIX wieku. Wówczas to zaczęto wznosić wzdłuż niej najpiękniejsze w mieście kamienice – tzw. kamienice dochodowe (czynszowe), dwu- i trzypiętrowe o luksusowych jak na owe czasy wnętrzach i bogatych w dekoracje elewacjach. Wśród nich były: kamienice Kępińskich (nr 3 i 17), kamienica Fiszmana i Berkowicza (nr 10) kamienica Kramkowskiego (nr 18), kamienice Steinberga (nr 19) w tym kamienica dla Izby Skarbowej i Kasy Gubernialnej (nr 21), kamienica Bartenbacha (nr 23), Szkoła Aleksandryjska (nr 7). Funkcjonował tutaj także jeden z pierwszych w mieście kinematografów – kinematograf „Victoria” (nr 11).
Dziś przy alei 3 Maja zlokalizowanych jest szereg budynków użyteczności publicznej, szkoły, Miejski Ośrodek Kultury (budynek oddany do użytku w 1912 roku jako Resursa Rzemieślnicza, własność Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Rzemieślników i Handlujących Miasta Piotrkowa), Prokuratura Rejonowa i Okręgowa, Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna (pałacyk Lipińskiego), Ośrodek Sportu i Rekreacji oraz Towarzystwo Budownictwa Społecznego (byłe zabudowania Gazowni Miejskiej).
Wśród słynnych postaci mieszkających swego czasu w kamienicach usytuowanych przy alei 3 Maja byli: Felicjan Kępiński, Zygmunt Tenenbaum, Irena Sendlerowa, Jerzy Korczak-Ziołkowski.
Na czterech kamienicach znajdują się tablice upamiętniające ich słynnych mieszkańców – pod numerem 3 tablica poświęcona Felicjanowi Kępińskiemu, pod numerem 10 małżeństwu Zofii i Mieczysławowi Meyerom, pod numerem 14 Irenie Sendlerowej, a pond numerem 23 Zygmuntowi Tenenbaumowi.
Decyzję o ponownym przemianowaniu nazwy alei na miano upamiętniającą Konstytucję 3 maja podjęły komunistyczne władze Piotrkowa 28 lutego 1989 roku na IV sesji Miejskiej Rady Narodowej. Uchwałę figurującą pod numerem IV/30/89 podjęli członkowie najliczniejszego klubu MRN – Klubu Radnych PZPR i Bezpartyjnych, a także radni SD i ZSL. Przywrócona nazwa nie zaczęła obowiązywać od razu. Oficjalną stała się dopiero w 198. rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej ustawy zasadniczej, tj. od 3 maja 1989 roku.
Tekst: Agnieszka Szóstek
Foto: zbiory własne autorki, Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim, Miejska Biblioteka Publiczna w Piotrkowie Trybunalskim, Jerzy Gnyp, Agnieszka Szóstek.
Źródła:
- K. Głowacki „Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego”, Kielce-Piotrków Trybunalski 1984
- Zabytek.pl
- Tydzień 1876-1906
- Kronika Piotrkowska 1910-1914
- kwerenda własna
Polecamy