Ulice Piotrkowa: Icchoka Lejba Pereca

Położona na terenie dawnego Miasta Żydowskiego, na wschodnich terenach Starówki, jest jedyną w Piotrkowie ulicą poświęconą przedstawicielowi narodu żydowskiego – pisarzowi, adwokatowi i społecznikowi Icchokowi Lejbie Perecowi.

Icchok Lejba Perec patronuje piotrkowskiej ulicy od końca lat 20. XX wieku. Fot. Wikimedia Commons

Położona wzdłuż rzeki Strawy (od ulicy Wojska Polskiego do Alei Kopernika) w pobliżu Zamku ulica ta miano Pereca otrzymała w sierpniu 1929 roku. Wnioskodawcą projektu był niejaki Jakób Malec z Klubu Radzieckiego Polej-Syjon, który wystosował 18 marca 1929 roku specjalne pismo do „wysokiej Rady miasta Piotrkowa” z prośbą o upamiętnienie sylwetki „wielkiego poety i myśliciela żydowskiego” poprzez nadanie „jednej z ulic zamieszkałej w większej części przez ludność żydowską” jego imienia. Prośbę swą Malec uzasadnił tym, iż Perec jako jeden z niewielu „krzewił ducha wolnościowego i szerzył kulturę wśród ludności żydowskiej”. Piotrkowscy włodarze przychylnie ustosunkowali się do tej inicjatywy. Z tą tylko różnicą, iż nazwisko poety otrzymała nie proponowana przez klub radziecki ulica Litewska (dzisiejszy plac Litewski), a ówczesna ulica Nadrowy.

Sam Icchak Perec (1851- 1915) był twórcą nowoczesnej świeckiej literatury pięknej w języku jidisz. Urodził się w Zamościu, zmarł w Warszawie. Z wykształcenia prawnik z powołania pisarz i dziennikarz oraz społecznik. Początkowo pisał po hebrajsku i po polsku, z czasem zaczął tworzyć w jidisz. W języku tym powstały jego najsłynniejsze i powszechnie czytane przez ludność żydowską utwory. Był autorem nowel, poematów, dramatów symbolicznych, sztuk teatralnych. Największe uznanie przyniosły mu jednak krótkie opowiadania obyczajowe. Jako jeden z nielicznych publikował artykuły podejmujące problem antysemityzmu oraz fanatyzm i nietolerancję społeczności żydowskiej.

Ulica Pereca – widok od strony Alei Kopernika. Fot. piotrkowski24.pl

Dostrzegał także trudną sytuację żydowskich kobiet. W wierszach zawierał społeczne ideały. Najsłynniejsze dzieła to sentymentalny i ironiczny poemat Monisz (1888), „Obrazki z podróży po prowincji” (1891), „Opowiadania ludowe” (1908), Chasidisz (1909), Majne cikrojnes” (1913-1914). W języku polskim dostępne „Nowele” (1925), „Z nieznanego świata” (1929), „Wybór opowiadań” (1958) oraz „Opowiadania chasydzkie i ludowe” (1997).

Przy ulicy tej znajdują się aż cztery mosty – mosty nad rzeką Strawą, wszystkie od 2018 roku noszą nazwy polskich władców z dynastii Jagiellonów. Przy skrzyżowaniu ulicy Pereca z Wojska Polskiego jest to most Jana Olbrachta, przy skrzyżowaniu Pereca z Zamkową most Aleksandra Jagiellończyka, przy przecięciu Pereca ze Starowarszawską most Zygmunta I Starego, a przy skrzyżowaniu Pereca z Garncarską most Zygmunta II Augusta.

Ulica Pereca współcześnie. Fot. piotrkowski24.pl

Piotrkowską ulicę Pereca kilkakrotnie wykorzystywali filmowcy. Jako plener, można ją zobaczyć m.in. w „Biesach” (1988) Andrzeja Wajdy, „Lawie” (1989) Tadeusza Konwickiego, belgijskim „Daens” (1991) Stijna Conixa oraz „Przedwiośniu” (2000) Filipa Bajona.

Warto dodać, że w Polsce imię Icchoka Lejby Pereca można odnaleźć jeszcze tylko w takich miastach jak: Warszawa, Wrocław, Kutno i Zamość.