Ulice Piotrkowa. Grodzka

Ulica Grodzka: to jedna z wąskich uliczek położona na Starym Mieście w Piotrkowie, prowadząca z jednego z narożników Rynku Trybunalskiego w kierunku ulicy Starowarszawskiej. Uliczka ta mierzy zaledwie 65 metrów. Swoją nazwę zawdzięcza prawdopodobnie temu, iż przed wiekami prowadziła w kierunku zamku, czyli rezydencji starosty grodowego. W czasach Sejmu i Trybunału Koronnego, których obrady odbywały się w Piotrkowie była ulica Grodzka także jedną z najważniejszych ulic w mieście – wszak wiodła także ku Bramie Wolborskiej.

W okresie gubernialnym zaborcy w ramach polityki rusyfikacyjnej zamienili jej nazwę, od 1870 do 1914 roku nosiła miano Połtawskiej. Z kolei w czasie II wojny światowej uliczka ta znalazła się na terenie piotrkowskiego getta. Niemcy przemianowali ją wówczas na Burgstasse. Tę nazwę nosiła ona w latach 1940-1945.

Przy Grodzkiej usytuowanych jest do dziś kilka zabytkowych kamienic. Między innymi kamienica Samsonowska – pod numerem 1, narożna z ulicą Konarskiego, w XVIII stuleciu była własnością kupców Makowskich. Z kolei kamienica pod numerem 3 – jedna z najstarszych w Piotrkowie, w połowie XVIII wieku należąca do sławnego poczmistrza, sekretarza królewskiego, kawalera Złotej Ostrogi Kazimierza Kurowskiego, dwa wieki później własność rodziny Kruszewiczów, wyróżnia się 25 pyzatymi główkami małych puttów, umieszczonymi na jej elewacji tuż pod dachem. Innym domem stojącym przy tej ulicy, zwracającym uwagę przechodniów, jest kamienica z medalionami. Ten neorenesansowy dwupiętrowy budynek oznaczony numerem 4 zwraca uwagę fasadą z dwoma rzeźbionymi w kamieniu medalionami usytuowanymi nad pierwszym piętrem – mężczyzny w delii, z brodą i kobiety z trefioną misternie fryzurą (wspominane medaliony). Dawni mieszkańcy kamienicy dumnie rozpowiadali jakoby były to wizerunki króla Jana III Sobieskiego i jego ukochanej królowej Marysieńki. Prawdziwość tych opowieści podważył znany regionalista Michał Rawita Wilanowski twierdząc, że „król Jan III nigdy zarostu nie nosił.”.

Przy ulicy Grodzkiej swoją kamienicę mieli także księża prebendarze kościoła farnego.

W okresie PRL-u przy tej ulicy znajdowały się sklepiki należące do prywatnych przedsiębiorców, tzw. prywaciarzy. I tak między innymi w kamienicy 5 mieścił się słynny sklep Józefa Klimczaka z galanterią i zabawkami. To tu od 1956 roku do końca lat 80. piotrkowianie zaopatrywali się w guziki, spinki, paski, zaproszenia okolicznościowe (ślubne, komunijne i na chrzest), kolorowe samoprzylepne piegi czy … Natomiast w kamienicy oznaczonej numerem 3 w latach 80. działało prywatne studio, w którym nagrywano na zamówienie pocztówki dźwiękowe.

Bez wątpienia ulica Grodzka jest jedną z najstarszych piotrkowskich ulic. To także jedna z najbardziej filmowych ulic w Piotrkowie. Na potrzeby nie tylko rodzimej kinematografii odkrył ją Tadeusz Chmielewski, który w jej plenerach zrealizował w 1957 roku kilka kadrów prześmiesznej komedii „Ewa chce spać” ze Stanisławem Mikulskim i Barbarą Kwiatkowską w rolach głównych. Ponadto ulicę tę można zobaczyć w pierwszym odcinku pamiętnego pierwszego polskiego serialu „Doktor Ewa” (pisaliśmy o nim tutaj) czy serialowej ekranizacji „Komediantki”. Grodzka zagrała także w komedii romantycznej „Opowieść Harleya” (więcej informacji tutaj) z 1987 roku oraz w pierwszej zagranicznej produkcji, kręconej w Piotrkowie – w Wajdowskiej ekranizacji „Biesów” Dostojewskiego dla kinematografii francuskiej (tutaj więcej na ten temat). A w 2010 roku Jerzy Hoffman wybrał ją na jeden z plenerów swojej superprodukcji „1920. Bitwa Warszawska”.

Tekst: Agnieszka Szóstek

Foto: Agnieszka Szóstek, Jerzy Gnyp, Zbigniew Jakubowski/Filmoteka Narodowa

Źródła:

1. K. Głowacki „Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego”, Kielce-Piotrków Trybunalski 1984
2. Michał Rawita Witanowski „Przewodnik po Piotrkowie Trybunalskim (z planem miasta)”, Piotrków 1923
3. M. Gąsior, J. Orżyński, M. Ratajski „Przewodnik po Piotrkowie Trybunalskim i okolicy”, Piotrków Trybunalski 1997
4. A. Warchulińska „Piotrków Filmowy”, Piotrków Trybunalski 2011
5. T. Nowakowski „Piotrków Trybunalski i okolice”, Warszawa 1972
6. Tydzień 1876-1906
7. Kronika Piotrkowska 1910-1914
8. Gazeta Ziemi Piotrkowskiej 1959-1978
9. kwerenda własna

reklama